برای دیدن عناوین قوانین مختلف، لطفاً اینجا کلیک کنید

دستورالعمل اجرایی کنترل عفونت در دندان پزشکی

فصل اول
« مقدمه »

ماده 1- با عنايت به اهميت كنترل عفونت در دندان پزشكي و لزوم رعايت دقيق آن توسط كادر درماني با هدف پيشگيري وكاهش انتقال عفونت متقاطع به استناد ماده 8 قانون تشكيل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مفاد آئين نامه اجرايي آن و بند الف از ماده 11 و ماده 16 از قانون تشكيلات و وظايف وزارت اين دستورالعمل به منظور اجرا ابلاغ مي گردد.

ماده 2- رعايت اين دستورالعمل براي كليه كادر درماني اعم از دندانپزشك، پرستار (دندانپزشكي) بهداشت كاران دهان و دندان و تكنسين هاي لابراتورهاي دندانپزشكي الزامي مي باشد.
تبصره : مسئوليت اجرايي اين دستورالعمل بر عهده دندانپزشك مسئول در درمانگاه ها يا دندانپزشك داراي پروانه مطب مي باشد.

ماده 3- مسئوليت نظارت بر حسن اجراي اين دستورالعمل با دانشكده/ دانشگاه هاي علوم پزشكي مي باشد.

ماده 4- هيئت عالي انتظامي و هيئت هاي بدوي انتظامي سازمان نظام پزشكي به استناد تبصره ذيل ماده 24 قانون تشكيل سازمان نظام پزشكي جمهوري اسلامي ايران و آئين نامه اجرايي آن موظف به برخورد با متخلفين مي باشد.

فصل دوم
« محافظت شخصي »

ماده 5- به منظور جلوگيري از ايجاد عفونت، كادر درماني موظف به ايمن سازي ميزبان خود و استفاده از تجهيزات محافظت شخصي به شرح مواد ذكر شده ذيل مي باشند.

ماده 6- آموزش و اطلاع دقيق مفاد اين دستورالعمل براي هر يك از افراد ذكر شده در ماده 2

ماده 7- به منظور ايمن سازي افراد ذكر شده در ماده 2 واكسيناسيون هپاتيت B برای آنان الزامی می باشد. سوابق مربوط به انجام واكسيناسيون و تيتر آنتي بادي آنان جهت كنترل ناظرين اجراي اين دستور العمل مي بايست در دسترس باشد.

ماده 8 - كليه ترشحات، خون و مايعات آلوده به خون بيمار، عفوني تلقي مي گردد و تابع ضوابط كنترل عفونت در اين دستورالعمل مي باشد.

ماده 9 - كليه سرنگ ها، سرسوزن ها، تيغ هاي جراحي و ديگر وسايل تيز و برنده استفاده شده مي بايست در مخزن هاي مقاوم safty box به سوراخ شدگي - مورد تأييد وزارت بهداشت موضوع تبصره 2 ماده 14 قانون مربوط به مقررات امور پزشكي و دارويي و مواد خوردني و آشاميدني– قرار گيرد.
تبصره : كليه مواد و تجهيزات دندان پزشكي به استناد ماده 9 دستوالعمل پيشگيري و مبارزه با قاچاق تجهيزات پزشكي و تبصره هاي ذيل آن، واجد شناسه (هلوگرام) اداره كل تجهيزات پزشكي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مي باشد.

ماده 10 - كليه افراد ذكر شده در ماده 2 در هنگام كار موظف به استفاده از روپوش، دستكش، ماسك و عينك مي باشند.
تبصره 1 : قد روپوش مي بايست تا روي زانو، يقه گرد و قابل بسته شدن، با رنگ روشن بوده و آستين آن بلند و تا روي ساعد را بپوشاند.
تبصره 2 : جنس دستكش بر اساس نوع فعاليت به شرح ذيل تعيين مي گردد:
10-2-1 : در هنگام معاينه، دستكش معاينه
10-2-2 : در هنگام درمان، دستكش لاتكس يا وينيل
10-2-3 : در هنگام جراحي، دستكش لاتكس استريل
10-2-4 : در هنگام شستشوي وسايل، دستكش لاستيكي (دستكش كار)
تبصره 3 : ميزان فيلتراسيون ماسك هاي مورد استفاده مي بايست بالاي 95 درصد و تطابق پذير باشد (نظير ماسك هايي كه در قسمت بالاي آن فلز تعبيه شده است)

تبصره 4: عينك بهتر است حالت تطابق پذير و جهت كارايي بيشتر قابليت ضد بخار داشته باشد. عينك الزاماً مي بايست اجازه ورود ميكرو ارگانيسم ها را از هيچ طرف ندهد.

ماده 11 - دندانپزشك مي بايست براي ورود به محيط معاينه و درمان بيمار روپوش بپوشد و تا زمان ترك محل كار آن را درنياورد.

ماده 12 - در حين تكميل پرونده و گرفتن تاريخچه نيازي به استفاده از تجهيزات حفاظت شخصي نيست.

ماده 13 - براي معاينه بيمار توسط دندانپزشك الزاماً مي بايست دستكش معاينه و ماسك استفاده شود.
تبصره: در صورتيكه در حين معاينه توليد آئروسلي گردد( نظير پوارهوا) استفاده از عينك الزامي مي باشد.

ماده 14 - جهت تكميل پرونده و نوشتن طرح درمان مي بايست دستكش درآورده شود.

ماده 15 - براي شروع درمان مي بايستي دستكش جديد، ماسك و عينك – در صورتيكه قبلاً استفاده نشده باشد – استفاده گردد.

ماده 16 - در حين درمان در صورتيكه به هر دليلي (نظير پارگي دستكش، آلودگي بيش از اندازه با خون يا قطع درمان به نحوي كه احتمال انتقال آلودگي به محيط و يا از محيط اطراف به دستكش وجود داشته باشد) دستكش نياز به تعويض داشته و مي بايست درآورد شده، دست ها شسته و دستكش جديد پوشيده شود.

ماده 17 - در پايان درمان، دستكش، ماسك و درنهايت عينك به ترتيب درآورده مي شود.
تبصره : درصورت يكبار مصرف نبودن عينك، ضدعفوني آن پس از هربيمار الزامي مي باشد.

ماده 18 - به منظور جلوگيري از قرارگيري در معرض عوامل بيماري زا ( اكسپوژر ) و درمان بعد از آن
-18 الف- روش هاي محافظت شخصي هنگام تماس با خون و يا ديگر عوامل عفوني كه افراد شاغل در دندانپزشكي را در خطر عفونت مولد قرار مي دهد توسط دندانپزشك براي كادر درمان تشريح گردد.
-18 ب- تعيين روندهاي مشخص جهت گزارش و ارزيابي اكسپوژها توسط دندانپزشك
18 ج- معاونت هاي درمان دانشكده/ دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني با هماهنگي نزديك ترين دانشكده هاي دندانپزشكي منطقه نسبت به تعيين و معرفي مركزي جهت درمان هاي لازم بعد از اكسپوژر و پيگيريهاي بعدي اقدام مي نمايند و مراتب تعيين درمانگاه به اطلاع كليه دندان پزشكان حوزه فعاليت رسانده شود.

ماده 19 - درهنگام جراحي، بيوپسي، جراحي هاي پريو دنتال، رزكسيون آپيكال، جراحي ايمپلنت و خارج كردن دندان به روش جراحي و مواردي نظير آن براي شستشو محل جراحي يا خنك كردن فرزهاي مربوطه استفاده از آب استريل يا سرم استريل الزامي مي باشد.

ماده 20 - استفاده از دهان شويه كلرهگزيدين گلوكنات 12 درصد قبل از هرگونه ملاحظات درماني جراحي دهان و دندان و كشيدن دندان الزامي مي باشد.

فصل سوم

« استريليزاسيون و مواد ضد عفوني كننده »

ماده 21 - روشهاي استريليزاسيون و ضدعفوني كردن هر دو به درجات مختلف به منظور كاهش بار ميكروبي موجود روي وسايل و سطوح بكار ميروند . 21-1- استريليزاسيون يا سترون سازي فرآيندي است كه بوسيله آن همه ميكروارگانيزم هاي يك جسم از جمله اسپورهاي باكتريال مقاوم، از بين رفته و يا غير فعال مي شوند بطوري كه احتمال وجود ميكروارگانيزم هاي زنده در جسمي كه تحت اين فرآيند قرار مي گيرد كمتر از يك ميليونيم باشد.
21-2- ضد عفوني كردن يا گند زدايي فرآيندي است كه بوسيله آن همه ميكروارگانيزم هاي بيماري زاي يك جسم ، از بين رفته و يا غير فعال مي شوند ولي الزاماً همه اسپورهاي باكتريال مقاوم از بين نمي روند. در حقيقت در فرآيند ضدعفوني كردن هر چند از بار ميكروبي سطوح كاسته مي شود ولي فرآيند سترون سازي اتفاق نمي افتد. عمل ضد عفوني كردن در سه پايه ضعيف، متوسط و قوي انجام مي گردد.

ماده 22 - لوازم دندانپزشكي بر اساس نوع كار و خطر بالقوه انتقال عفونت شان در سه گروه دسته بندي مي شوند:
22-1- وسايل بحراني(Critical): اين وسايل در بافت نرم نفوذ كرده يا با استخوان تماس پيدا مي كنند. مانند: وسايل جراحي،سرسوزن. وسايل بحراني بايد به روش استريليزاسيون حرارتي، استريل شوند و يا پس از مصرف دور انداخته شوند. روشهاي دفع پسماندهاي ويژه و عفوني در مواد بعدي ( فصل چهارم ) ذكر خواهد شد.
22-2- وسايل نيمه بحراني (Semicritical): اين وسايل در بافت نرم نفوذ نكرده و با استخوان تماس پيدا نمي كنند ولي با مخاط يا پوست نا سالم تماس دارند. مانند: آينه هاي دندانپزشكي، فيلم نگهدارنده ها. اين وسايل بايد به روش استريليزاسيون حرارتي استريل شوند و يا در صورت حساس بودن به حرارت توسط مواد ضدعفوني كننده قوي ضدعفوني شوند.
22-3- وسايل غير بحراني(Non critical): اين وسايل فقط با پوست سالم بيمار تماس پيدا مي كنند. مانند تيوپ دستگاه راديوگرافي، كابينت ها. وسايل غير بحراني، در صورت آلوده شدن، بايد توسط مواد ضد عفوني كننده متوسط ضد عفوني شوند.
تبصره 1: هرچند طبق تعريف فوق هندپيس ها در گروه وسايل نيمه بحراني قرار مي گيرند ولي بايد در فواصل درماني بين هر بيمار به روش استريليزاسيون حرارتي، استريل شوند و ضد عفوني كردن توسط مواد ضد عفوني كننده قوي مجاز نمي باشد.
تبصره 2: كارشناسان نظارت بر درمان موظف اند هنگام مراجعه به مراكز درماني و مطب هاي دندانپزشكي بر اساس متوسط تعداد مريض در هر روز نسبت به كنترل تعداد هندپيس ها و نحوه استريليزاسيون آنها نظارت نمايند.
تبصره 3: وزارت بهداشت نيز با توجه به افزايش ميزان استفاده از هندپيس هاي دندان پزشكي نسبت به كاهش قيمت آنها به ميزان حداقل 20 درصد نسبت به سال 87 اقدام خواهد نمود.

ماده 23 - شيوه استريليزاسيون لوازم چند بار مصرف دندان پزشكي به شرح ذيل تعيين و ابلاغ مي گردد.

شيوه مناسب استريليزاسيون/ضدعفوني كردن	مثال	نوع وسيله
استريليزاسيون با گرماي مرطوب (اتوكلاوB)	وسايل جراحي اندودانتيك سر قلم هاي جرم گيري اولتراسونيك فورسپس هاي مخصوص كشيدن دندان	مقاوم به حرارت	بحرانی
استريليزاسيون با پلاسما استريليزاسيون سرد (غوطه وري در محولهاي شيميايي)		حساس به حرارت	بحرانی
استريليزاسيون با گرماي مرطوب (اتوكلاوB ) قبل از هر بار استفاده	آنگل،توربين	هندپیس های دندان پزشکی
استريليزاسيون با گرماي مرطوب (اتوكلاو)	فرزها، كاندانسور آمالگام	مقاوم به حرارت	نیمه بحرانی
استريليزاسيون با پلاسما استريليزاسيون سرد (غوطه وري در محولهاي شيميايي)	آينه دندانپزشكي	حساس به حرارت	نیمه بحرانی
استفاده از مواد ضدعفوني كننده سطح متوسط	تيوپ راديوگرافي، صندلي يونيت، تابوره كراشوار	آلوده به خون	غيربحراني
ضدعفوني كننده سطح پايين	تيوپ راديوگرافي، صندلي يونيت، تابوره كراشوار	بدون آلودگی به خون	غيربحراني

تبصره: قابل ذكر است در حال حاضر بهترين روش براي استريليزاسيون وسايل دندانپزشكي چند بار مصرف ،استفاده از بخار تحت فشار يا اتوكلاو مي باشد و با توجه به اينكه امروزه اكثر وسايل دندانپزشكي يكبار مصرف و يا قابل اتوكلاو كردن هستند، نياز به ساير روشهاي استريليزاسيون از جمله استريليزاسيون سرد بسيار محدود شده است.

ماده 24 - مواد ضد عفوني كننده براساس حيطه كاركرد به سه گروه دسته بندي مي شود :
24-1-: مواد ضد عفوني قوي: (High Level) اين مواد براي از بين بردن كليه ميكروارگانيسم ها استفاده مي شود ولي تعداد زيادي از اسپورهاي باكتريال را نمي كشد. مانند: پراكسيد هيدروژن - پراستيك اسيد- گلوتارآلدئيد -فرمالدئيد
24-2- مواد ضد عفوني كننده متوسط (Intermediate level ):اين مواد ضد عفوني كننده براي كشتن مايكوباكتريوم ها ، باكتريهاي وژتاتيو ، اغلب ويروسها و قارچ ها مناسب هستند. مانند: تركيبات آمونيوم چهارتايي(كواترنري)- محصولات كلردار – الكل ايزوپروپيل 70 درجه- يد و فورها
24-3- مواد ضد عفوني كننده ضعيف: (Low Level) اين مواد ممكن است اغلب باكتريهاي وژتاتيو و قارچها و ويروسها را در يك دوره زماني از بين ببرند. مانند الكل

ماده 25 - قالبها ، پروتزها و دستگاههاي ارتودنسي بايد بلافاصله پس از خروج از دهان بيمار و پيش از ارسال به لابراتوار تميز و با مواد ضدعفوني كننده ضعيف تا متوسط – ترجيحاٌ متوسط – به روش غوطه وري ضدعفوني شود .
تبصره 1: وظيفه نهايي ضدعفوني كردن موادي كه از لابراتوار به مطب ارسال مي گردد بر عهده دندانپزشك معالج مي باشد. مسئول لابراتوار نيز مي بايست اصول كنترل عفونت در تمام مراحل كاري رعايت نمايد.
تبصره 2 دندانپزشك موظف است روش به كار رفته جهت ضدعفوني قالبها ، پروتزها و دستگاههاي ارتودنسي را كتباً به لابراتوار اعلام نمايد.
تبصره 3: اگر لابراتوار موارد تعيين شده در تبصره 2 را به همراه قالب، پروتز و دستگاه هاي ارتودنسي دريافت نكرد موظف است برابر ماده فوق نسبت به ضدعفوني اقدام نمايد.

ماده 26 - تميز يا ضدعفوني كردن ملزومات يكبار مصرف كه با علامت بين المللي معرفي مي گردند مطلقاً ممنوع مي باشد.

ماده 27 - روشهاي ضدعفوني دستگاه ها و تجهيزات مورد مصرف در دندان پزشكي به شرح ذيل تعيين و ابلاغ مي گردد:

	نیمه بحرانی	غیر بحرانی		روش ضدعفونی
	قوی	ضعیف	متوسط	پاك كردن(روزانه)	پاك كردن(بعد ازهربيمار)	پوشاندن(براي هر بيمار)
یونیت
دسته ها و دستگيره ها	*				*	*
کلیدها	*					*
سطوح	*				*
بازوها		*		*
لوله های ساکشن			*		*
سرنگ آب وهوا	*				*	*
چراغ
منعكس كننده		*		*
پوشش روي چراغ			*		*
كليدها	*				*	*
دسته ها	*				*	*
بازوها	*			*
كابينت ها
سطح روي كابينت ها	*				*	*
كشوها(داخلي)		*
دسته ها	*				*	*
سينك	*				*
شيرهاي آب(دستي)	*				*
شيرهاي آب(اتوماتيك)		*
ظرف صابون مايع(دستي)	*				*
ظرف صابون مايع(اتوماتيك)		*		*
صندلي
رويه صندلي		*		*
بازوها	*		*		*	*
زيرسري	*		*		*	*
كليدها	*					*
تابوره
رويه صندلي		*		*
بازوها	*		*		*	*
كنترل	*				*	*
دستگاه راديوگرافي
سر(Head)	*				*	*
بازوها		*		*
دسته هاي كنترل	*					*

ماده 28 - انواع مواد ضدعفوني مورد تأئيد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به همراه شركت هاي مورد تأئيد در وب سايت معاونت غذا و دارو به آدرس www.fdo.ir قابل دسترس مي باشد.
تبصره 1 : مواد ضدعفوني كننده سطح پايين (Low Level) ممكن است اغلب باكتري هاي وژتاتيو، بعضي قارچها و ويروسها را در يك دوره زماني از بين مي برند. و در حاليكه مواد ضدعفوني كننده متوسط( Inter mediate level) براي كشتن مايكوباكتريوم ها، باكتري ها وژتاتيو، اغلب ويروسها و قارچ ها مناسب هستند.
تبصره 2 : با توجه به تقسيم بندي ابراز آلات به سه دسته بحراني، نيمه بحراني و غير بحراني از آنجايكه، ابزار بحراني با فضاي استريل بدن تماس دارند بديهي است كه در خصوص ابزار بحراني از ضدعفوني سطح بالا (High Level)استفاده شود.
تبصره 3: بايستي به اين نكته توجه داشت قبل از پروسه ضدعفوني كردن يك وسيله پزشكي عمل پاك كنندگي (Cleaning) بر روي آن انجام شده و سپس عمل ضدعفوني كنندگي انجام گردد .
تبصره 4 : بلافاصله پس از اتمام استفاده از ابراز آلات پزشكي براي جلوگيري از فيكس شدن مواد آلي شامل خون و مخاطات بر روي وسيله سريعاً آن را در يك محلول پاك كننده (شوينده) قرار داده تا مرحله دوم عمل ضدعفوني كنندگي با كارآيي لازم انجام شود.
تبصره 5 : از تخليه فرآورده هاي حاصل از تمامي محلولهاي ضدعفوني كننده به آبهاي سطحي و زيرزميني به دليل آلايندگي شديد زيست محيطي خودداري گردد.
تبصره 6: در هنگام مصرف دقت فرمائيد تنها از محصولاتي استفاده گردد كه داراي مجوز اداره كل دارو (كد ده رقميIRC) بر روي ليبل آن باشد.

ماده 29 -دامنه كاربرد انواع اتوكلاوهاي B,S,N برابر جدول ذيل تعيين مي گردد.

نوع	شرح موارد قابل استفاده پيش بيني شده
N	استريل كردن محصولات توپر بسته بندي نشده
S	استريل كردن محصولاتي كه به وسيله سازنده استريل كننده تعيين مي شود شامل محصولات توپر بسته بندي نشده و حداقل يكي از موارد مقابل: محصولات متخلخل، قطعات متخلخل كوچك ، انواع محصولات توخالي يا حفره دار (بر اساس توصيه سازنده)، محصولاتي كه به صورت تك لايه بسته بندي شوند، محصولاتي كه به صورت چند لايه بسته بندي مي شوند.
B	استريل كردن كليه محصولات بسته بندي شده و بسته بندي نشده جامد، محصولات توخالي و حفره دار، محصولات متخلخل (پرمنفذ) كه به وسيله فشارهاي تست در اين استاندارد مشخص شده است.

تبصره: وجود حداقل يك اتوكلاو نوع B در كليه مراكز درماني دندانپزشكي و مطبهاي دندانپزشكي الزامي بوده و استفاده از اتوكلاوهاي انواع N،S و و ساير استريلايزرها در كنار نوع B جهت استفاده در موارد فوق الذكر بلامانع مي باشد.

ماده 30 - بايد بسته ها يا ابزار استريل و خشك شده را توسط وسيله استريل از درون دستگاه خارج كرده و روي سطحي كه با كاغذ يا شان استريل پوشانده شده است قرارداد تا اينكه دماي آنها كاهش يافته و به دماي محيط برسد كه اين عمل ممكن است چند ساعت به طول انجامد و اين كار بايد قبل از مرحله نگهداري انجام شود.
تبصره : نگهداري صحيح وسايل استريل شده به اندازه فرآيند استريليزاسيون حائز اهميت است.

ماده 31 - اقلام بسته بندي شده استريل تا زماني كه دست نخورده و خشك باقي بمانند مي توانند استريل در نظر گرفته شوند. جهت ايجاد شرايط بهينه نگهداشت، بسته هاي استريل بايد درون كابينتهاي دربسته در يك مكان خلوت و كم تردد، داراي دماي محيطي مناسب و خشك يا داراي رطوبت كم قرار گيرند.

ماده 32 - در صورت عدم اطمينان در مورد استريل بودن و يا نبودن بسته ها، بايد آنها را آلوده در نظر گرفته و مجدداً استريل نمود.

ماده 33 - اقلام باز يا بسته بندي نشده را بايد فوراً پس از اتوكلاو كردن استفاده نمود يا اينكه درون يك ظرف مخصوص دربسته و استريل نگهداري شود. مدت مجاز نگهداري وسايل استريل به اين روش حداكثر يك هفته مي باشد. از نگهداري اين وسايل در انبارهاي غير استريل و مكانهاي پرتردد بايد اجتناب شود.

ماده 34 - كنترل كيفي دستگاههاي استريل كننده به لحاظ صحت عملكرد بسيار حائز اهميت است كه شامل مراحل ذ يل مي باشد:
-1-34 تست هاي مكانيكي دستگاهها هنگام توليد در كارخانه سازنده
-2-34 تأمين فضاي فيزيكي مناسب و تهويه استاندارد
-3-34 تأمين الزامات نصب از جمله كيفيت بخار و آب ورودي
-3-34 اجراي دستورالعملهاي نگهداري پيشگيرانه از جمله آزمون كاليبراسيون
تبصره:كنترل كيفي موارد فوق بر عهده كارخانه سازنده و يا نماينده قانوني وي مي باشد.

ماده 35 - به منظور اطلاع دقيق از كيفيت و قابليت نفوذ بخار به داخل بسته هاي موجود در اتوكلاوهاي مجهز به پمپ وكيوم (نوع B) در مراكز درماني دندانپزشكي و مطب هاي دندانپزشكي انجام تست (Bowie – Dick(BD به صورت حداقل هفته يك مرتبه الزامي مي باشد. ترجيح آن است كه اين تست در شروع كار انجام شود.
تبصره: اطلاعات مربوط به انجام اين تست مي بايست در سوابق مربوطه نگهداري گردد.
تبصره: اطلاعات مربوط به انجام اين تست مي بايست در سوابق مربوطه نگهداري گردد.

ماده 36 - جهت اطمينان از صحت عملكرد ، تضمين اثر بخشي ، كاهش هزينه تعميرات ، كاهش زمان خواب دستگاه و جلوگيري از هزينه هاي غير منتظره ناشي از خرابيهاي ناگهاني يك استريلايزر ، داشتن يك برنامه نگهداشت منظم الزامي است . برنامه نگهداشت شامل مواردي نظير بررسي هاي روزمره ، برنامه هاي نگهداشت پيشگيرانه ، كاليبراسيون و ... مي باشد كه در ادامه به تفصيل آمده است.

ماده 37 - برنامه نگهداشت پيشگيرانه ( Preventive maintenance schedules ): كارخانه سازنده استريلايزر و يا نماينده آن موظف است دستورالعمل هاي مربوط به مراقبت هاي روزانه و نگهداري پيشگيرانه تجهيزات را فراهم آورد . برنامه هاي نگهداشت (PM)به دو سطح زير تقسيم بندي مي گردد:
37-1: برنامه نگهداشت روزانه / هفتگي / ماهانه اين برنامه ها بايد توسط اپراتور آموزش ديده و يا شخص مسئول و مطابق با دستورالعمل ذكر شده در راهنماي كاربري صورت پذيرد. اين برنامه ها شامل مواردي نظير تميز كردن سطح خارجي ، تميز كردن محفظه داخلي، طبقات، قفسه ها و درزگير ، تعويض فيلتر، روغنكاري و ... مي باشند.
تبصره: درخصوص هندپيسها باتوجه به توصيه هاي سازنده قبل/ بعد و در برخي ازموارد هم قبل و هم بعد از استريليزاسيون مي بايست آنها را روغنكاري نمود.
37-2: برنامه نگهداشت سه ماهه / شش ماهه / سالانه. اين برنامه ها بايد بسته به ميزان استفاده از استريلايزر در بازه هاي زماني سه ماهه، شش ماهه و يا سالانه ، توسط مهندسين آموزش ديده و مطابق دستورالعمل كارخانه سازنده كه در راهنماي سرويس آمده است صورت پذيرد.
تبصره 1: مسئوليت اجراي برنامه نگهداشت سه ماهه / شش ماهه / سالانه بر عهده شركت سازنده يا نماينده قانوني آن مي باشد.
تبصره 2: توصيه مي شود كه مراكز درماني هنگام خريد دستگاه، قرارداد سرويس و نگهداري پيشگيرانه را خريداري نموده و بدين ترتيب هزينه هاي تعمير غير منتظره را حذف نمايند.

ماده 38 - كاليبراسيون استريلايزر شامل بررسي پارامترهاي مربوط به فرآيند ترموديناميكي و مقايسه آنها با مقادير مرجع جهت اطمينان از صحت عملكرد دستگاه مي باشد. كاليبراسيون بايد علاوه بر هنگام نصب به صورت دوره اي و مطابق دستورالعمل هاي كارخانه سازنده صورت پذيرد. در صورت بروز خرابي ، تعويض قطعه يا بد عمل كردن استريلايزر كاليبراسيون مجدد بايد انجام شود.
تبصره 1: كليه فرآيندهاي كاليبراسيون و گزارشات بايد به صورت مكتوب نگهداري شود.
تبصره 2 : وظيفه آموزش به كاربران و افراد ذكر شده در ماده 2 اين دستورالعمل به صورت رايگان بر عهده شركت سازنده يا نماينده قانوني آن مي باشد .
38-1- از آنجا كه يك استريلايزر مي تواند هم براي بيمار و هم براي كاربر خطرساز باشد، فرآيند استريليزاسيون بايد توسط اشخاص آگاه به اساس استريليزاسيون و مفاهيم كنترل عفونت صورت پذيرد . كاربر يك دستگاه اتوكلاو بايد آموزش هاي لازم در ارتباط با تميز كردن ،آماده سازي ، مراقبت ، ذخيره و نگهداري اقلام استريل شده را گذرانده و به كليه دستورالعمل هاي مربوط به كاربري و نگهداري دستگاه تسلط كامل داشته باشد.
38-2- كارخانه سازنده استريلايزر موظف است مستندات زير را در اختيار خريدار قرار دهد.
38-2-1- دستورالعمل هاي نصب Installation instructions
38-2-2- دستورالعمل هاي كاربري Operation instructions
38-2-3- جداول نگهداشت Maintenance schedules
38-2-4- ليست قطعات يدكي Spare parts list
38-2-5- دفترچه راهنماي سرويس Service manual
38-3- براي هر استريلايزر بايد يك صورت عمليات نگهداشت تهيه شود. يك صورت عمليات نگهداشت بايد شامل اطلاعات زير باشد:
38-3-1- مدل و شماره سريال دستگاه
38-3-2- محل و تاريخ نصب دستگاه
38-3-3- تاريخ درخواست سرويس
38-3-4- مشخصات شخص درخواست كننده سرويس و مشخصات سرويس دهنده
38-3-5- علت درخواست سرويس
38-3-6- شرح سرويس هاي انجام شده ( سرويس هاي طبق برنامه يا خارج از برنامه )
38-3-7- نوع و تعداد قطعات تعويض شده
38-3-8- تاريخ تكميل سرويس
38-3-9- امضاء و عنوان شخص مسئول جهت تكميل كار
تبصره: اطلاعات مربوط به شركتهاي مجاز به فعاليت در زمينه تجهيزات پزشكي و محصولات آنها در سايت اداره كل تجهيزات پزشكي به آدرس www.imed.ir/fa/companies در دسترس مي باشد.

فصل چهارم
« دفع پسماندهاي دندانپزشكي »

ماده 39 - به استناد قانون مديريت پسماندها مصوب 1383 مجلس شوراي اسلامي و ضوابط و روشهاي مديريت اجرايي پسماندهاي پزشكي و پسماندهاي وابسته موضوع مصوبه شماره 15871/ت38459ك مورخ 8/2/87 كميسيون امور زير بنايي، صنعت و محيط زيست هيئت وزيران موارد ذيل جهت اجرا ابلاغ مي گردد.

ماده 40 - پسماند پزشكي ويژه : كليه پسماندهاي عفوني و زيان آور ناشي از مراكز درماني كه به دليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك از قبيل سميت، بيماريزايي، قابليت انفجار يا اشتعال ، خورندگي و يا مشابهت آن كه به مراقبت ويژه ( مديريت خاص ) نياز دارد ، گفته مي شود.

ماده 41 - پسماندهاي پزشكي شامل چهار دسته اصلي 1- پسماند عفوني 2- پسماند تيز و برنده 3- پسماند شيميايي و دارويي 4- پسماند عادي مي شود.

ماده 42 - بي خطر سازي : اقداماتي كه ويژگي خطرناك بودن پسماند پزشكي را رفع مي نمايد.

ماده 43 - هر مركز ارائه دهنده خدمات درماني دندانپزشكي بايد برنامه مديريت پسماند پزشكي ويژه خود را تهيه و در صورت مراجعه نمايندگان سازمان حفاظت محيط زيست و وزارت بهداشت ارائه نمايد.

ماده 44 - كليه مراكز توليد كننده پسماند پزشكي موظفند در مبدأ توليد پسماندهاي عادي و پسماندهاي پزشكي ويژه خود را برابر جدول ذيل جمع آوري و تفكيك و بسته بندي نمايند.

ردیف	نوع پسماند	نوع ظرف	رنگ ظرف	برچسب
1	عفوني	کیسه پلاستیکی مقاوم	زرد	عفونی
2	تیز و برنده	استاندارد Safty box	زرد با درب قرمز	تیز و برنده- دارای خطر زیستی
3	شیمیایی و دارویی	کیسه پلاستیکی مقاوم	سفید یا قهوه ای	شیمیایی و دارویی
4	پسماند عادی	کیسه پلاستیکی مقاوم	سیاه	عادی

ماده 45 - پسماندهاي پزشكي بلافاصله پس از توليد بايد در كيسه ها ، ظروف يا محفظه هاي ذكر شده در جدول فوق قرار گيرد و فرآيند بي خطرسازي آن وفق دستورالعمل هاي وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي صورت پذيرد.
ماده 46 - نماد خطر مشخص كننده نوع پسماند بايد به شكل مندرج در ذيل تأئيد گردد.

پسماند سیتوتوکسیک - پسماند رادیواکتیو- پسماند عفونی

ماده 47 - هر يك از بسته هاي فوق بايد واجد برچسب با مشخصات ذيل باشد :
نام و نشاني و شماره تماس توليدكننده / نوع پسماند / تاريخ توليد و جمع آوري / تاريخ تحويل/ ماده شيميايي

ماده 48 - مفاد اين دستورالعمل سالانه توسط ادارات مرتبط در وزارتخانه به روز شده و در صورت تغيير ابلاغ گردد.

ماده 49 - اين دستورالعمل به استناد حدود اختيارات قانوني ذكر شده در ماده يك در چهار فصل و 49 ماده و 32 تبصره تصويب و از تاريخ ابلاغ لازم الاجرا خواهد بود.

وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي
شماره : 140588 - تاريخ : 7/4/1388