خرد جمعی چیست و چگونه در انجمن‌های دندان‌پزشکان عینیت می‌یابد؟

پیش‌گفتار: همکاران و دوستان گرامی. مدت‌هاست فراموش شده است برگزاری کنگره از وظایف اساسنامه‌ای انجمن علمی نیست و هیئت مدیرة انجمن، هیئت برگزار کنندة همایش‌ها و کلاس‌های باز آموزی و ایجاد کنندة بازار تسهیلاتی برای عرضة کالای دندان‌پزشکی نیستند.!
باز هم باید گفت: یک انجمن علمی غیر دولتی دندان‌پزشکان، انجمنی است برای پرورش نیروهائی که بتوانند با نقد خروجی دانشگاه‌ها و عملکرد دستگاه‌های دولتی، به طرح، ارشاد و راهنمائی مو سسه‌های فرهنگی برای پیش برد هدف‌های بلند مدت اجتماعی بپردازند. نیروهای فعال انجمن علمی دندان‌پزشکان باید بتوانند با تعیین عیار و وزن آموختارهای فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها و کریکولوم آموزشی در عمل، کاستی‌ها و توانائی‌ها را بیابند و راه‌های عملی را با بهره گیری از دانش نظری و تجربی دندان‌پزشکان، به ارگان‌های وابسته اعلام نمایند.
سال‌هاست فراموش شده است یک فعال انجمن علمی فقط مدت کوتاهی بعد از آغاز فعالیتش، می‌بایست بتواند مقاله بنویسد، قانون‌ها و آئین نامه‌ها را بداند و در جامعة پیرامون خود، صاحب نظر در امور صنفی باشد (انجمن جای این آموزش و پرورش است)، نه این که پس از سال‌ها کار برای انجمن نتواند حتی یک نامة الکترونیک ( E-mail) بفرستد و هنرش این شده باشد که بتواند جلوی در پانل بایستد و همکاران شرکت کننده را راهنمائی و حضور و غیاب کند و ...!!
سال هاست فراموش کرده ایم این مار خوش خط و خال انجمن که عمرمان را به وسوسه‌ای افسون کرده است تا پوست نیندازد، نو نمی‌شود.
سمت گیری‌های جدید کنگره 48 به سوی دندان‌پزشکی اجتماعی و سمپوزیوم هم اندیشی صنفی و پانل‌های تاریخ دندان‌پزشکی و حقوق، این زمینة تفکری را فراهم کرد که بپرسیم چرا انجمن علمی، بجای آن که انجمنی صاحب نظر در سمت گیری‌های سلامت جامعه و اندیشمند در یافتن راه‌های بهتر و توانمندتر اجتماعی باشد، در پیلة تنگ کنگره‌ها و همایش‌ها ی پر هیاهو ولی با درون مایة کم بارعلمی گرفتار آمده است؟
یک عضو انجمن برای هشدار دادن به نابسامانی و انحرافاتی که می‌تواند در یک انجمن علمی بروز کند، تا رسیدن زمان تشکیل مجمع عمومی و مراجعه به خرد و ارادة جمع، می‌تواند به کار تئوریک بپردازد. این جا نیز پیش گیری بهتر از درمان است. می‌توان با طرح پیشاپیش بسیاری از کژرفتاری‌هائی که می‌تواند در صورت بروز، به سلامت آتی انجمن آسیب رساند، وظیفه‌ای در قبال آیندة انجمن به عهده گرفت. کار دندان‌پزشک در مطب، پذیرش، تشخیص، بیان علت ها، پیش گیری، درمان و ایجاد زمینه‌های ضرور برای بازگشت نکردن ناهنجاری است. همین شیوه را در انجمن هم می‌توان به کار گرفت.
از همة همکاران خواهش می‌کنم با نوشتن مقالات تئوریک در زمینه‌های گوناگونِ زندگی انجمن، راه آینده را برای داشتن یک انجمن فعال و سالم، و خدمت رسانی هر چه بیشتر به بیمارانمان و پزشکی سرزمینمان، هموار سازند. اطمینان دارم نوشتار حاضر شما را به این نتیجه خواهد رساند که شما بهتر و دقیق تر و با تسلط بیشتر می‌توانید بنویسید. کافی است بنویسید و این نظر اثبات شود.
بعضی از دوستان ما در انجمن علمی دندان‌پزشکان عمومی ایران، باور دارند باید به نقد عملکرد دیگران و از آن سخت تر به نقد انجمن خویشتن بپردازیم تا با پیدا کردن نقاط سست و پر توان انجمن، راه آینده را بهتر بنمایانیم. این شیوه، نوعی محک زدن اعضای فعال انجمن است تا حد باور و صداقتشان را در بارة دموکراسی و نگاهداشت حقوق انسانی نشان دهند و در عین حال تحمل پذیری آنان را نسبت به انتقاداتی که از آنان می‌شود بالا بَرد. فقط با بررسی مسئولانه و بدون خدشة کار انجام شده، می‌توان پی برد کجا اشتباه کرده ایم و با رعایت چه ضوابطی راه درست را پیموده ایم.
با تقدیم این پژوهش، منتظر دریافت نوشته‌های شما در بارة همة عرصه‌های فعالیت انجمن می‌مانم.
* * *
انسان در فرایند رشد اجتماعی اش به تدریج درون گرایی و برون گرائی، جمع گریزی و جمع گرائی، خود باختگی و خودفریفتگی، دگرستیزی و دگرپذیری و خصلت‌های دیگری را به نسبت معینی پذیرفته است. هر خصلتی بسته به محیط اجتماعی شخص و تربیتی که یافته است می‌تواند در مقطع معینی از زندگیش ظاهر شود. نباید انسان را موجودی تغییر ناپذیر در برابر پدیده‌های پیرامونی تصور کرد. در هر سنی و در هر وضعیت روانی ای، بنا به شرایط بیرونی، انسان می‌تواند واکنش معینی داشته باشد که گاه با واکنش‌ها و نظرات چندی پیش وی تفاوت پیدا می‌کند.
ایجاد شرایطی که گروه وسیع تری از انسان‌ها در آن واکنش همانند نشان دهند و راستای نیروهای به کار گرفته شده، با هم راستائی، کارائی بیشتری بیابند، یکی از دشواری‌های سازماندهی درونی انجمن‌های دندان‌پزشکان امروز است. بررسی عملکرد و شیوة اعمال قدرت مدیریتی مسئولان انجمن‌های گوناگون دندان‌پزشکان، ما را به این نتیجه می‌رساند که اگر چه اساسنامه‌های موجود به گونه‌ای است که خردجمعی بر مبنای اعمال نظر جمع می‌بایست شیوة متداول زندگی انجمن‌ها باشد اما، متاسفانه زیر فشار شرایط زمانی، فرد گرائی و نقض آشکار حقوق اعضاء با زیر پا نهادن خرد جمعی به شیوه‌های مختلف به مَنشی فراگیر بدل شده است. اساسنامه‌ای که امروزه بر مبنای آن انجمن‌های علمی تشکیل شده‌اند نارسائی‌های بسیار جدی دارد که در جای خود خواهم آورد. اما، خرد جمعی در این اساسنامه‌ها به گونه‌ای طرح شده است که با پیاده کردن درست و رعایت آن، نظام درونی انجمن‌ها بر شالودة خرد جمعی اداره خواهند شد.
من در این نوشتار از اساسنامة انجمن علمی دندان‌پزشکان عمومی ایران و اساسنامة انجمن علمی دندان‌پزشکی ایران سود برده ام. در این اساسنامه‌ها بنا به اختیارات و قدرت تاثیر گذاری سَمت‌های پیش روی انجمن، بالاترین ارگانِ بازتاب دهندة ارادة اعضاء ( روان انجمن )، مجمع عمومی است.
برای آن که گزارش دهی سالانه دیر نشود، تشکیل مجمع عمومی در اساسنامه زمان بندی شده است. بنا به مفاد اساسنامه، مجمع عمومی عادی می‌بایست حتما هر سال تشکیل شود. از نظر زمان بندی، مجمع عمومی عادی می‌تواند زودتر از موعد تشکیل شود ولی نمی‌تواند تاخیر داشته باشد. پیش بینی شده است که پس از به حدنصاب نرسیدن جلسة اول مجمع عمومی، حد اکثر در مدتی که در هیچ اساسنامه‌ای بیشتر از یک ماه نیست می‌بایست جلسة دوم با هر تعداد شرکت کننده، پرونده را ببندد. این روش کمک می‌کند هیئت مدیره حتما به وظیفه اش که گزارش دهی منظم سالانه به اعضاء است در همان سال عمل کند و کار به تاخیر نکشد.
گزارش دهی فقط به اعضای حاضرِ در مجمع نیست. گزارش باید به وسیع ترین شکل موجود به نحوی صورت گیرد که همة اعضای انجمن در هر کجا که هستند ( بخصوص با نشر آن در نشریات گوناگون، امکان دسترسی آیندگان به گزارش نیز فراهم شود.) از متنِ گزارش آگاه شوند. تشکیل مجمع عمومی فقط یکی از گام‌هائی است که به سوی تامین خرد جمع در سرنوشت انجمن برداشته می‌شود و اگر گام‌های دیگر با دقت و صداقت برداشته نشده باشد، تشکیل مجمع عمومی در حد « فرمال و ظاهر آرائی» و در دیدی بدبینانه، پرده پوشی بر اعمال خلاف منافع انجمن علمی باقی خواهد ماند.
گام‌هائی که پیش از تشکیل مجمع عمومی، هیئت مدیره باید بردارد تا مجمع جایگاه واقعی خودش را داشته و ارادة جمعی بر انجمن حاکم باشد، کدامند؟
* هیئت مدیرة منتخب مجمع عمومی، در فاصلة میان دو مجمع، انجمن را اداره می‌کند. پس از تعیین رئیس انجمن، آئین نامه اجرائی باید اساس روابط درونی انجمن و جایگاه هر یک از مدیران را تعیین کند. بدون آئین نامة اجرائی، انجمن « عرفی» اداره خواهد شد و بزودی فساد ناشی از قدرت فرد گرایانه، انجمن را از توان خواهد انداخت. اساسنامة بدون آئین نامة اجرائی، در حد نوشته‌ای بر روی کاغذ باقی می‌ماند. آئین نامة اجرائی باید چاپ و در اختیار اعضاء قرار داده شود تا در برخورد با هیئت مدیره از حدود اختیار هر یک آگاه باشند.
* هیئت مدیره باید جلسات منظمی داشته باشد. گزارش جلسات هیئت مدیره می‌بایست به امضای حاضران رسیده و بایگانی شود. تمام تصمیمات باید با رای گیری علنی به تصویب برسد.
* همة اسناد باید بدون قید و شرط در اختیار بازرس گذاشته شود تا بازرس قادر باشد گزارش دقیقی از عملکرد هیئت مدیره برای مجمع عمومی تنظیم کند. بازرس انجمن بنا به وظیفه‌ای که به عهده گرفته است باید همة اسناد را مطالعه کند. با توجه به روح حاکم بر یک انجمن علمی دندان‌پزشکان، ( غیر دولتی بودن، علنی بودن، همکاری صنفی و غیر انتفاعی بودن) بازرس می‌تواند از همة اسناد انجمن دست نوشته، رونوشت، فتوکپی ، فیلم و ... برای آرشیو خود داشته باشد. انجمن علمی اسراری ندارد که بخواهد مخفی کند
خرد جمعی در هیئت مدیره: نشست هیئت مدیره فقط زمانی می‌تواند «رسمی» باشد که اکثریت اعضای آن حضور داشته باشند، بحث‌ها و مصوبات به درستی ثبت شود و اسامی حاضران و غایب‌ها مشخص شود. رای گیری‌ها باید علنی و با نظر صاحبان رای برای قضاوت آیندگان نوشته و بایگانی شود. هیچ گونه اختیاری بیش از آن چه که در اساسنامه‌ها آمده است نباید به هیئت مدیره و یا ریاست آن داد مگر این که در مجمع عمومی تصویب شده و مراحل قانونی اش را پیموده باشد.
خرد جمعی، روان جاری انجمن و گوهرة گزاره ناپذیر آن است و به این یا آن شیوة مدیریت وابستگی ندارد. ( در مقالة « مدیریت انجمن‌های علمی دندان‌پزشکان» به این مقوله پرداخته ام. )
زمانی برای نشان دادن حد اکثر قصد خدمت رسانی به همکاران و جامعة علمی، پیشنهاد شده بود واژة رئیس به کار نرود و عنوان ریاست هیئت مدیره حذف شود. برای گریز از افتادن به چاه بوروکراتیسم و سرخورده نشدن اعضاء در بیابان بی راه و نشانِ تبصره‌های مقام گرایان، این روحیه باید همواره در انجمن علمی حفظ شود. رئیس یعنی مرئوسی هم هست و مرئوس یعنی زیر دست و تحت امر دیگری. ( در فرهنگ دهخدا، واژة مرئوس چنین معنی شده است: خادم، کنایه از رعیت 2- مقابل رئیس، کارمند، عضو اداره یا موسسه یا شرکت که زیر دست رئیس کار می‌کند). آیا به یک همکار می‌توان گفت به مجمع عمومی تشریف بیاورید و مرا انتخاب کنید تا من رئیس شوم و شما تحت امر و زیر دست و رعیت من!!؟ ( همکاران عزیز می‌بینید می‌شود به خیلی از مسائلی که ظاهرا بدیهی‌اند دو باره فکر کرد!!. این که گروهی از همکاران ما برای نشان دادن حد اکثر صداقت خود خواستار حذف عنوان رئیسی از انجمن علمی بودند، به وجه دیگری از ارزش والای انجمن علمی و همکاران خردورز اندیشیده بودند. )
هیئت مدیره نمایندة همة اعضای انجمن است: زمانی که اعضای انجمن در گردهمائی مجمع عمومی با ارادة اکثریت حاضر در جلسه، هیئت مدیره را انتخاب می‌کنند. رعایت این بخش از اساسنامه و آگاهی بر آن می‌تواند درسی از کتاب دموکراسی برای دندان‌پزشکان باشد. یک عضو انجمن می‌تواند در مجمع شرکت نکند ولی باید بداند با این کار اختیار رای خود را به دیگران سپرده است. هیئت مدیره و بازرس با رای اکثریت حاضر در جلسه انتخاب می‌شوند. در هنگام رای گیری دو گروه بزرگ ( اکثریت و اقلیت)و یک گروه کوچک ( رای سفید) به وجود می‌آید. اما، پس از قبول نتیجة رای گیری، هیئت مدیره نمایندة همة اعضای انجمن خواهد بود. پذیرش ارادة اکثریت و پذیرش اقلیت بودن و در انجمن برای پیش برد هدف‌های انجمن فعالیت کردن و تلاش برای کسب نظر اعضاء در مجمع عمومی، نشانة رشد اندیشة دموکراتیک و بالا رفتن گسترة دریافت اجتماعی اعضاء می‌تواند باشد.
هیئت مدیره با رای اکثریت باشنده در مجمع عمومی انتخاب می‌شود اما می‌بایست هم پیمان و راست کردار با منافع همة اعضای انجمن باشد. میزان سزاواری هیئت مدیره، با شمارش رای عضوهای شرکت کننده در مجمع عمومی تغییر نمی‌کند. بنا براین، هیئت مدیره یا مدیران گزینش شده، حق ندارند فقط منافع کسانی را تامین کنند که به آنان رای داده اند.
هیئت مدیره‌ای که به روح تشکیل این نوع انجمن‌ها باور نداشته باشد و یا منافعی ویژه زیر عنوان انجمن برای خود و گروه خود گمان برده و تعریف کرده است، دچار فساد درونی می‌شود و از راه‌های گوناگون به شکستن حقو ق اعضاء و نادیده گرفتن خرد جمعی دست می‌آلاید:
یکی از راه‌های نقض خرد جمعی در انجمن ها، دادن حق رای مدیران به رئیس هیئت مدیره است. روش کار چنین است که یا مدیران ( به بهانه‌هائی مثل فوری بودن کار و عدم امکان حضور و غیره ) به جلسة هیئت مدیره نمی‌آیند و رئیس هیئت مدیره پس از آراستن صورت جلسة دلخواه خود، متن را برای امضاء به خدمت مدیران می‌فرستد و یا اصلا موضوع طرح نمی‌شود و خود رئیس بجای دیگران تصمیم می‌گیرد و اجرا می‌کند. روش دوم زمانی تحکیم می‌شود که مدیرانی که انتخاب شده‌اند از نظر شخصیتی افرادی سست اراده و آمورف باشند و برای داشتن عنوانی به انجمن آمده باشند و بهای این جایگاه را نیز با چنین سکه‌ای بپردازند.
نادیده گرفتن اصل گزارش دهی به اعضاء : گزارش دهی منظم از طرف رئیس هیئت مدیره به مدیران و هیئت مدیره به اعضاء به وسیع ترین شکل آن ( نشریات، سایت و ....) و حضور مداوم بازرس، نشانة سلامت درونی کار انجمن و رعایت حقوق اعضاء است. زمانی می‌توان گفت هیئت مدیره به وظیفه اش صادقانه عمل کرده است که با تمام امکانات موجود( نشریات، اعلامیه ها، سایت، تلفن، SMS، تراکت‌های دیواری و غیره ) کلیة اعضاء را به طور روشن در جریان کار و فعالیت انجمن بخصوص برگزاری مجمع عمومی قرار داده باشد. مجمع عمومی در ساختار انجمن، اعتباری ویژه دارد. بنا براین بیش از بقیة نشست‌های انجمن آماج بی عدالتی قرار می‌گیرد. این که فقط در « روز نامة رسمی» ( که می‌دانیم بندرت ممکن است یک دندان‌پزشک کلیة اطلاعیه‌های آن را هر روز بخواند!!) روز تشکیل مجمع عمومی نوشته شود و بعد به آن استناد شود که « ما اطلاع داده ایم، اعضا نیامدند» ، فریبکاری است و نه در شان یک هیئت مدیرة انجمن علمی.
با بی اطلاع نگه داشتن اعضای انجمن از تاریخ برگزاری مجمع عمومی و گرد آوری پنهانی نیروی هماهنگ با منافع « گروه بسته»، با تلفن و پچپچه، از همان ابتدا صداقت هیئت مدیرة آینده زیر علامت سوال می‌رود. هیچ دستاویزی حتی « رفاقت شرقی» هم، نمی‌تواند توجیه کنندة این کار ضد اخلاق حرفه‌ای باشد
هیئت مدیره‌هائی که بخواهند با سوء استفاده از مسئولیتی که مجمع عمومی به آنان واگذار کرده است از گزارش دهی منظم سالانه بگریزند، از روش‌های ناصادقانه‌ای استفاده می‌کنند. به بخشی از این روش‌ها اشاره می‌کنم:

اطلاع رسانی نامناسب و ندادن گزارش بموقع( بی خبر نگه داشتن اعضاء از وضعیت مالی و فعالیت روزمرة انجمن): چون انجمن برای پیش برد هدفی عالی و انسانی و توسط دندان‌پزشکان داوطلب به وجود می‌آید، صداقت و امانت داری، پررنگی خاصی دارد. ترفند‌هائی که در یک شرکت تجاری « زیرکی و کاردانی» محسوب می‌شود، در این جا نکوهیده و زشت ارزیابی می‌گردد. به عنوان یک همکار می‌پرسم، وقتی کسی در انجمن برای پیشبرد مقاصدش - علیه همکارانش - از توطئه و حیله و تقلب و پیچش اداری استفاده می‌کند، کدام یک از ما حاضریم به عنوان بیمار، زیر دست این شخص بنشینیم و به تشخیص‌ها و نوع درمانش اعتماد کنیم؟ انجمن آئینة صداقت و اصالت صنفی دندان‌پزشکان است و نباید به تزویر آلوده شود. این را بازرس عزیز انجمن بیش از دیگران باید باور داشته باشد.

به تاخیر انداختن نوبت دوم : در اساسنامه، درصورت به حد نصاب نرسیدن تعداد اعضای شرکت کننده، مدت زمان محدودی برای تشکیل دومین جلسه ( که حداکثر از یک ماه بیشتر نیست )، تعیین شده است. هیئت مدیره‌هائی که گزارش روشنی برای ارائه ندارند و یا از تشکیل مجمع عمومی هراس دارند ( به هر دلیلی) به تفسیر‌های گوناگون روی می‌آورند. باید توجه داشت که بر اساس مقررات جاری، اگر انتخابات در زمان تعیین شده انجام نگیرد، در صورت پایان گرفتن تاریخ نهائی پروانة انجمن، هیئت مدیره برکنار شده محسوب می‌گردد و وزارت بهداشت می‌تواند مجوز تشکیل انجمن را زیر علامت سوال ببرد.

محروم کردن اقلیت از پست‌های کلیدی و راندن آنان به حاشیه و در مواردی انزوای اعضای صاحب اندیشه و با تجربه:
می گویند در سرزمین نیل، دره‌ای بود که همة کاروان‌ها از آن عبور می‌کردند. غولی بی دماغ که بویائی از دست داده بود، بر این دره حاکم شد. پس از چندی فرمان داد اعوان و سرسپردگانش، یک تخت در ابتدای دره بگذارند تا هر کس از این دره عبور می‌کند، قدش را به اندازة تخت درآورند. از آن پس هر کسی که به دره وارد می‌شد می‌گرفتند و پیش غول می‌بردند. غول وی را روی تخت می‌خواباند. اگر کوتاه تر از تخت بود آنقدر می‌کشید تا قدش بلند شود و اگر بلند تر بود، پایش را اره می‌کرد تا اندازة تخت شود. بعد از مدتی همة کاروان‌ها ترجیح دادند اصلا از این دره عبور نکنند.
روی گردانی همکاران دندان‌پزشک ما از انجمن‌های علمی، گاهی مرا به یاد همان غول بی دماغ که بویائی از دست داده بود و همان تخت می‌اندازد.
دندان‌پزشک وارد انجمن می‌شود. چون کسی را نمی‌شناسد منتظر می‌ماند تا به سراغش بیایند. مبهم و ممکن ترین پرسش از وی، این است: « چی می‌خوای؟ » و پیش از آن که دندان‌پزشک لب باز کند توضیح می‌شنود: « چند روز دیگه اینو داریم با اینقدر امتیاز و فلان تاریخ فلان برنامه را داریم با اینقدر پول و ...» و اگر دندان‌پزشک تصمیم به ثبت نام در یکی از این دوره‌ها نداشته باشد، منشی هاج و واج می‌ماند که «پس واسة چه کاری به انجمن آمدی؟ ». حالا فرض کنیم دندان‌پزشک بگوید آمده ام همکاری کنم. ممکن است کسی به سراغش برود و بخواهد بفهمد به چه دردی می‌خورد!!!. اولین پیشنهاد، کار اجرائی در حد یک کارمند و یا به زبان دیگر ابزار اجرائی هیئت برگزاری کنگره و بازآموزی است. اگر این دندان‌پزشک نپذیرد و اهل قلم و اندیشه باشد، آنوقت دیگر نوبت غول است که او را روی تخت بخواباند، قدش را بکشد و یا پایش را اره کند تا به اندازة آدمی درآیدکه غول می‌خواهد. غول هم که « گوش به فرمان» می‌خواهد نه رقیب!!
فشار برای حذف یا هم قد کردن مردمان دره نشین، به تدریج این ایده را که باید از شر غول راحت شد گسترش می‌دهد و یک راه بیش از راه‌های دیگر طرفدار پیدا می‌کند: اگر غول بی دماغ با ایجاد دسته‌های وفادار به خود بر دره مسلط شده و فرمان روائی می‌کند، پس می‌توان با همان شیوه، با سازمان دهی دسته‌های توطئه گر، غول و امربرانش را ساقط کرد.
به نظر من این یعنی جانشین کردن یک غول به جای غولی دیگر. برای یک روشن فکرِ هم پیمان با خرد جمعی همکاران، راه این است: غول را به کمک ارادة جمع باید بر کنار کرد و قانونی گذراند که دیگر هیچ غولی نتواند اراده اش را بر دره حاکم کند.
پنهان کاری و ندادن گزارش و اطلاعات: در شرکت‌های تجاری که « رقیب» تجاری وجود دارد و جنگی بر سر منافع مادی جاری است، هر شرکت « راز» ی دارد که باید هم از چشم رقیب و هم سهام داران دور نگه داشته شود. اما « انجمن علمی» اتحاد داوطلبانة همکاران هم پیمان است برای اندیشه‌ای والا. فلسفة این اجتماع، نوعی ایثار گری برای دندان‌پزشکان دیگر است.

به لطافت یک پرتو خورشید- آسوده بیا-که ما- بر درگاه خانه- فانوسی روشن افراخته ایم – و تاریکی را – به انجمن - راهی نیست.
اینجا - هر آن چه هست- نور است و روشنی- و در تجزیة رنگ‌های علم – شکوفاشدن – چون رنگین کمانی ، در چشمان هزار توی زنبور عسل.

در انجمن علمی نه تنها « راز» نمی‌تواند وجود داشته باشد بلکه برای افشای آن باید تلاش کرد و همة سندها را در اختیار اعضاء قرار داد. علنی کار کردن، شرط اول گریز انجمن از ریا و تباهی است. نهایت تلاش هیئت مدیره باید این باشد که اعضاء را برای آشنائی هر چه بیشتر کار هیئت مدیره و ارگان‌های آن به صحنة بیاورد.
اولین گام به سوی فساد درونی یک انجمن « مرموز » شدن فعالیت هیئت مدیره و در سایه کار کردن آن است. این فساد در تاخیر تشکیل مجمع عمومی، عدم اطلاع رسانی شفاف، استفاده از نقطه کور‌های قانونی و زشت ترین آن تُرد و دور کردن فعالان و صاحب نظران مخالفِ اعمال هیئت مدیره به نام دسترسی به اسناد انجمن و زشت تر از آن، اتهام خبر چینی برای انجمن‌های دیگر....تجلی پیدا می‌کند. ( عمق سقوط اخلاقی چنین مرحله‌ای از فعالیت یک انجمن بیمار را می‌توان با نمونه‌های وحشتناک و ناشکیل با شرح واقعه و تاریخ نشان داد.)

کادر گزینی بسته با معاون سازی زنجیره‌ای برای بستن راه اعضای دیگر: این که مانند یک ادارة ناسالم با روابط رئیس و مرئوسی، بالادست فقط به کسی مسئولیت بدهد که گوش به فرمان خوبی برای وی باشد عملا راه را برای حضور اندیشمندان و صاحبان خرد می‌بندد و «قحط الرجال» پیش می‌آورد. این پدیدة ناهنجار را می‌بایست خوب شناخت تا از معلول الحال شدن انجمن پیش گیری کرد. صاحبان قلم و اندیشه که توانائی خویش را وقف ارزش‌های والای انجمن علمی کرده‌اند با نیشتر زدن به این دمل چرکین، حد مسئولیت خود را نسبت به ارزش‌های حرفه‌ای نشان می‌دهند.

آیا تحریم انجمن توسط مخالفان هیئت مدیره پذیرفتنی است؟: نقض خرد جمعی همیشه از سوی مدیران برگزیدة مجمع عمومی صورت نمی‌گیرد. گاهی مخالفان هیئت مدیرة جدید نیز که نتوانسته‌اند نیروی لازم را به مجمع آورده و در کشمکش بین دسته‌های ائتلافی پیروزشوند، به کار شکنی از راه تحریم روی می‌آورند ( این شیوه نیز در سیاست مرسوم است!!).
باید در هر گام انجمن، این ترجیع بند تکرار شود که انجمن علمی، انجمن همیاری داوطلبانه برای خدمت بیشتر به همکاران و بیماران و دندان‌پزشکی سرزمین مادری است.
گاهی پس از پایان رای گیری، اعضائی که نتوانسته‌اند در انتخابات موفق شوند، همکاری خود را با انجمن قطع می‌کنند و عملا از توان و کارائی آن می‌کاهند. این نوع برخورد عملا ناشی از خود محوری و تحمیل ارادة خود به ارادة جمع است. (یا آن چه را من می‌گویم اجراء کنید یا قطع رابطه!!)
کار شکنی برای ناکارآمد جلوه دادن هیئت مدیره راه نادرستی است که متاسفانه می‌تواند همواره چالش برانگیز شود.
اگر هیئت مدیره‌ای در مجموعة کارهایش توانسته باشد، انجمن را گامی به پیش ببرد حتی اگر نارسائی جدی و اما و اگر در کارش باشد، باز هم باید با آن همکاری کرد و به اندازة توان وادارش کرد بر مدارِ اساسنامه و آئین نامه اجرائی مناسب با شان انجمن حرکت کند. مقابله با هیئت مدیره و نحوة وادار کردن وی به رعایت اصول پذیرفته شده نمی‌بایست با شیوه‌های غیر دموکراتیک و غیر دوستانه صورت گیرد. کارشکنی در کار هیئت مدیره‌ها عملا انجمن را از توان کاری می‌اندازد و به سلامت روانی آن آسیب می‌رساند.

ایجاد فراکسیون گروهی در انجمن : مصداق سادة چنین پدیده‌ای را در اجتماع می‌توان در « قرمزته، آبیته» دید. با ایجاد چنین گروه‌هائی که تجربه می‌گوید نمی‌تواند بدون بهره برداری تجاری از نام و عنوان انجمن خمیرمایة دیگری داشته باشد، انجمن از اصالت و گوهرة علت تشکیل خود دور می‌شود و به ورطه‌ای کشیده می‌شود که در شان دندان‌پزشکان نیست. هر گروه بسته برای حفظ خود و حذف رقیبان احتیاج به حریم کشی دارد. زود تر از آن چیزی که بتوان تصور کرد، کار به « خود بزرگ بینی » و منم منم زدن از طرفی و کسب اطلاعات از سری ترین مسائل زندگی خصوصی همکاران مخالف می‌کشد و جز بد نامی برای دندان‌پزشکی که روزی با صداقت حاضر شد وقت و انرژی اش را به انجمن هدیه کند چیزی باقی نمی‌گذارد. عواقب دسته بندی‌ها را جوان تر‌ها که بنا به خاصیت جوانی زود اعتماد می‌کنند و زود وارد میدان درگیری می‌شوند باید خوب درک کنند. این راهی است که به خوش نامی ختم نمی‌شود. داوطلبانه می‌آئیم که با کار برای انجمنی علمی، به صنفمان و میهنمان خدمتی کرده باشیم، نه آن که نام نیک دیگران را نیز برای منافع تنگ نظرانة این و آن به تباهی بکشیم. حذر ازین ورطه، حذر .
در یک گروه بسته با انگیزه‌های اقتصادی، تصمیمات مجمع عمومی فقط تا آنجا پذیرفته می‌شود که منافع گروهی را تامین کند. انجمنی که به دست چنین گروهی بیفتد به زودی اعضای صادقش غیر فعال شده و از کارآمدی می‌افتند و پس از زمانی کوتاه، انجمن شرکتی بازرگانی خواهد شد پیچیده در زرورق برو بیای فریبندة همایش‌ها و دوره ها... اما در نهان این دلالانند که با نام انجمن سودا می‌کنند.

سند سازی در مجمع عمومی و یا در نشست‌های هیئت مدیره: گروهی که می‌خواهند به کار‌های خود جنبة قانونی بدهند، هنگام رای گیری مغلطه می‌کنند و با ایجاد ابهام در رای گیری، در ظاهر بحث را خاتمه یافته تلقی می‌کنند اما پس از پایان جلسه، صورت جلسه‌ای را که دلخواه آنان است می‌نویسند و به امضاء هیئت رئیسة خود تعیین کردة مجمع می‌رسانند. این شیوة ناساز با خرد جمعی همیشه امکان تکرار دارد. چنین شیوة ناصادقانه ای، نشانة یک بیماری مزمن در ادارة مجمع‌های عمومی است. می‌توان گفت بازرسی که بی طرفانه بخواهد اسناد را بررسی و گزارش کند به عقوبت سیزیف دچار می‌شود. به داوطبان مسئولیت بازرسی پیشنهاد می‌شود جدا از روش کار جلسات رسمی، کلیة مرحله‌های نشست مجمع عمومی را از ابتدا تا انتها ضبط و در صورت امکان فیلم برداری کنند و در آرشیو شخصی نگه داری نمایند.

آیا در انتخابات انجمن‌های علمی می‌توان لیست‌های از پیش تعیین شدة گروهی داد؟
در یک حزب سیاسی، ائتلاف‌ها و منشور‌های وفاق بر اساس و پیرامون برنامه یا هدف مدت دار معین صورت می‌گیرد و چون هدف از ایجاد یک حزب سیاسی به دست گرفتن قدرت برای اعمال نظرات گروهی یا طبقاتی است، منافع همة شهروندان آن سرزمین به طور ضمنی، مد نظر قرار می‌گیرد ولی هرگز عمده نمی‌شود. در پس پردة هر حزب سیاسی ارادة یک گروه متعلق به یک طبقه و جریان، بر مبنای روابط اقتصادی و رشد اجتماعی جامعه، خود نمائی می‌کند.
از شیوه‌هائی که در احزاب مجاز است ولی به خرد انجمن آسیب می‌رساند بپرهیزیم. در احزاب ائتلاف‌ها یا زد و بند‌هائی پیرامون این یا آن منافع صورت می‌گیرد. این منافع ممکن است اقتصادی باشد و قدرت‌های مالی در پشت آن صف کشیده باشند یا ایدئولوژیک و یا پیرامون برنامه‌ای معین باشد. اما در انجمن علمی هدف گرد آوردن بهترین‌های دندان‌پزشکان است برای پیاده کردن اهداف معین و به شیوه‌ای که در اساسنامه با حدود و اختیارات معین وجود دارد. در عین حال هدف غائی انجمن‌های علمی غیر دولتی، خدمت به علم و پیش برد دانش بشری است و نفع آن در چارچوب یک سرزمین کوچک برآورد نمی‌شود. دستاوردهای علم به همة بشریت تعلق دارد.
زمانی که در انتخابات انجمن علمی دندان‌پزشکان، یگ گروه ائتلافی تلاش می‌کند با بدست آوردن حد اکثر رای، کاندیدا‌های خود را به هیئت مدیره بفرستد، باید از آنان پرسید: این ائتلاف در خدمت کیست؟ ظاهرا ادعایمان این است که به مجمع عمومی آمده ایم تا برای هیئت مدیره، بهترین فرد علاقمند را جدا از نظرات گروهی و منافع اقتصادی انتخاب کنیم. پس این دسته بندی‌ها برای چیست؟ فقط قبضة قدرت در دست گروه خود؟ برای خدمت به علم و میهن، پنهان از چشم همکاران، گروه ائتلافی درست کرده ایم و میثاق بسته ایم تا کسی خلاف ارادة ما وارد هیئت مدیره نشود.؟!! نباید انتظار داشت دندان‌پزشک تحصیل کردة با تجربه، درست پیمانی این ائتلاف‌ها و منشورها را به تردید نکشد.!
دسته بندی و دادن لیست‌های گروهی در انتخابات، با گوهرة درونی تشکیل انجمن علمی ناسازگاری دارد. می‌دانیم در عمل ممکن است کسانی که در لیست گروه‌های قدرت قرار دارند و توانسته‌اند با تبلیغات یا سازمان دهی پنهانی نیرو به مجمع بیاورند، وارد هیئت مدیره شوند. ناکارآمد کردن این شیوه یکی از دشواری‌های هیئت‌های مدیره‌ای است که صادقانه کار می‌کند.
در انتخابات انتظار این است که کارا ترین و بهترین کاندیداها تک به تک انتخاب شوند. همکارانی هستند که بنا به منش خود دوست ندارند در دسته بندی‌ها شرکت کنند. درک آنان این است که باید به صنف اندیشید نه گروه خاص. با توجه به خصلت شرقی ممکن است یک همکار از ترس تهاجم بعدی دسته‌های ائتلافی، از کاندیدا شدن خودداری کند. در نتیحه، انجمن از دانش و توانائی یک عضو خوب، به درجه معینی محروم می‌شود.
حق طبیعی این اندیشمندان و حق مجمع عمومی است که برای انتخاب بهترین ها، فارغ از اعمال فشار گروه‌های ائتلافی به گزینش بنشینند. کنار گذاشته شدن انسان‌های فرهیخته به جرم آزاده بودن و دوری گزیدن آنان از دسته بندی علیه همکاران، جفاست. خلاف روح تشکیل انجمن علمی است.
روش گروه بندی و توافقات پشت صحنه بر اساس لیست مشترک در حزب‌ها و سازمان نظام پزشکی و نهاد‌های اجتماعی بسیاری، امری عادی است اما، این ائتلاف‌ها برای به دست گرفتن کنترل یک انجمن علمی، عملی، به باور من، ضد دموکراتیک و ضد صداقت همیاری حرفه‌ای محسوب می‌شود. در انتخابات هم می‌شود با وفاداری نسبت به منش پزشکی ( احساسات عالی انسانی که دشمن خویش را نیز درمان می‌کند تا از رنجش بکاهد) در انتخابات شرکت و رای داد.

آیا پس از خاتمة مجمع عمومی و انتخاب هیئت مدیره، هیئت مدیرة جدید می‌تواند مدیر جدیدی بیرون از هیئت مدیره انتخاب کند و ادارة انجمن را به دست این فرد بسپارد؟
- مجمع عمومی مدیران را انتخاب می‌کند تا در فاصلة میان دو مجمع، انجمن را اداره کنند. پس از پایان رای گیری نمی‌توان مدیران جدیدی به انجمن تحمیل کرد. اگر مدیران انتخاب شده لیاقت لازم را برای ادارة انجمن ندارند بهتر است صادقانه استعفا دهند و به اعضا بگویند که مجمع در انتخاب مدیران اشتباه کرده است تا با تشکیل مجمع فوق العاده، مشکل حل شود، وگرنه وقتی به بهانه‌های مختلف مدیر جدیدی به هیئت مدیره تحمیل می‌شود ( می‌خواهد نامش مدیر باشد یا دبیر یا هر چیز دیگر ) نشانة انحراف هیئت مدیره از وظایف اساسنامه‌ای و نادیده گرفتن خرد جمعی و در نهایت استیلای یک گروه بسته که به منافع گروهی می‌اندیشد و باترفند می‌خواهد اختیار انجمن را به دست رهبر گروه بسپارد، ارزیابی می‌گردد. در سیاست این را یکی از تاکتیک‌های «حرکت با چراغ خاموش» می‌گویند که روش رندانه‌ای است برای اعمال برنامة از پیش تعیین شده به دور از چشمان رای دهندگان.
اگر چنین هیئت مدیره‌ای بخواهد به روش خود ادامه دهد، راه انتخاب مدیرانِ لایقِ جدید بسته می‌ماند و فقط با تکیه بر خرد جمعی و اعمال ارادة اعضای انجمن به ارادة یک گروه بستة ناصادق، می‌توان مشکل را حل کرد. این گره فقط در مجمع عمومی باز می‌شود.

اسناد مجمع عمومی می‌بایست بلافاصله منتشر شود.: نباید گذاشت نظرات و قضاوت‌های فردی به تدریج در میان همکارانی که در مجمع نبودند و دوست دارند خبر‌های کنگره را داشته باشند، گسترش یابد و جای بحث‌ها و مصوبات واقعی را بگیرد. فقط هیئت مدیره‌هائی که مصوبات مجمع عمومی را خلاف نظرات گروهی خود می‌بینند ولی به گونه‌ای انتخاب شده اند، از انتشار گزارش کامل ( تکرار می‌کنم کامل نه دستچین شده) مجمع عمومی می‌ترسند.
اگر اسناد نوبت دوم مجمع عمومی اسفند ماه 86 انجمن علمی دندان‌پزشکی ایران بلافاصله منتشر می‌شد مسائلی که امروز مانند خوره به جان انجمن‌های ما افتاده است پیش نمی‌آمد. یا لااقل بحث‌ها بجای احساسی بودن، منطق می‌داشت.
البته با شناختی که از انجمن‌های ایران دارم گاهی انتشار نیافتن اسناد ناشی از سهل انگاری یا گرفتاری مدیران هم می‌تواند باشد. شاید در کشوری دیگر، این تبصره، تعجب برانگیز می‌توانست باشد ولی برای ما عادی شده است!
عنوان!!! : هستند همکارانی که در انجمن‌های علمی به خاطر تعدد مسئولیت، وقت کار جدی ندارند!!!!؟ اولین پرسش این است که اگر کسی وقت شرکت در جلسات و کار برای انجمن ندارد و یا پس از رسیدن به مسئولیت در هیئت مدیره، قهر می‌کند و به انجمن نمی‌آید، در جهت به دست آوردن کدام منافع، خود را به هیئت مدیره رسانده است؟.این جاست که یادداشت‌های روزانة هر عضو از مسائل درون انجمن، برای تدوین تاریخ انجمن، اهمیت تاریخی می‌یابد. این یادداشت‌ها گاهی جنبة یک وظیفة اخلاقی به خود می‌گیرد.
متاسفانه چند مسئولیتی بودن مدیران ( حتی چند منظوره شدن آنان) یکی از عمیق ترین زخم‌هائی است که به پیکر انجمن‌های علمی وارد شده و از کارائی آنان بشدت کاسته است. تعداد مسئولیت‌های بعضی از اعضای هیئت مدیره‌ها بقدری زیاد است که هر چه حساب می‌کنیم می‌بینیم برای رسیدن به این همه کار انجمنی، 24 ساعت هم در شبانه روز کم است. تا چه رسد همراه با آن به کار‌های مطب و اداره و خانواده و ... هم برسند. !!. من در مقالة « ترکیب جمعیتی هیئت مدیرة انجمن علمی و تاثیر آن بر فعالیت انجمن‌های دندان‌پزشکان» به این بحث پرداخته ام و در این جا به همین اشاره بسنده می‌کنم.

نشریات انجمن، آئینة تمام نمای صداقت ما در برخورد با جامعه و منبع قضاوت دیگران در بارة فعالیت صنفی دندان‌پزشکان: رسانه‌های نوشتاری و اینترنتی انجمن، یکی از اولین سنگ نشانه‌های بالینی تایید سلامت و یا انحراف از روح تشکیل انجمن‌های علمی است. بولتن ( خبرنامه) چگونه می‌بایست اداره شود تا یک عضو انجمن در تشخیص خود از سلامت کار هیئت مدیره اطلاع یابد؟
در کشور ما، هر نشریه‌ای که توسط انجمن ( صاحب امتیاز یا هر نام دیگر ) منتشر می‌شود، مسئولیت حقوقی در برابر ارگان صادر کنندة مجوز نشریه با مدیر مسئول است اما مانند همة کشورهای دیگر، مسئولیت اخلاقی و تعهدی آن با همة اعضای هیئت مدیره انجمن است و تک تک اعضای آن در برابر همة نوشته‌های آن باید پاسخگو باشند. پاسخ گوئی تک تک مدیران در بارة نوشته‌ها و سمت گیری‌های نشریه، خود نشانة وجود خرد جمعی و یک کار هماهنگ گروهی در هیئت مدیره است.
هر مدیری با هر مسئولیتی در هیئت مدیره، در برابر اعلامیه‌ها و سمت گیری‌های هیئت مدیره و نشریات انجمن پاسخ گو است ( چه موافق باشد چه مخالف). برای گریز از تک روی ها، نشریات انجمن‌ها بهتر است شورای سردبیری داشته باشد. هر چقدر ما در تک تک کار‌های انجمن به سوی کار جمعی پیش برویم، به روح تشکیل یک انجمن علمی غیر دولتی و احترام گذاری و بالا بردن گسترة همیاری دوستانه، نزدیک تر شده ایم.

انحراف از کار جمعی و زیر پا نهاده شدن خرد جمعی را چگونه می‌توان از یک نشریة انجمن درک کرد ؟ شک نیست همة اعضا نمی‌توانند یه تک تک مدیران مراجعه کنند و از نظراتشان مطلع شوند اما راه‌هائی برای تشخیص وجود دارد که هر عضوی که وارد انجمن می‌شود باید آن را آموخته و یا آموزش دیده باشد.
1- نشریة انجمن علمی با نشریات شرکت‌های خصوصی اختلاف کیفی و بنیانی دارد. نشریات انجمن برای فعال کردن و به عرصه آوردن و از آن مهم تر اطلاع رسانی صادقانه بدون ترفند‌های ژورنالیستی به اعضاء، منتشر می‌شود. بنا بر این باید به وظایف تعیین شده در اساسنامه توجه کند. تبدیل خبر نامه به عرصة اعلام نظر خصوصی و انتشار آن بنا به ارادة فردی مدیر یا سردبیر، یکی از نشانه‌های بروز ناهنجاری در انجمن و دور شدن هیئت مدیره از خرد جمعی است . نمی‌توان امکانات انجمن را در اختیار فرد قرار داد و هیئت مدیره را تبدیل به انسان‌های امر بر کرد و هر شماره به چاپ نظرات گوناگون شخصی سردبیر اکتفا کرد. در مقالة «نقد نشریات انجمن‌های دندان‌پزشکان» به همة جوانب علت‌های بروز این انحراف از خرد جمعی پرداخته ام.
2- سر مقاله‌های یک نشریه، محل اعلام سمت گیری‌های انجمن است. این سرمقاله‌ها الزاما نمی‌بایست توسط یک فرد معین نوشته شود. تعدد سرمقاله نویسان راه را برای کادر پروری و از آن مهم تر کوتاه کردن دست فرد یا گروه‌های بسته‌ای که انجمن علمی را عرصة نظرات شخصی خود می‌کنند، می‌بندد.

چرا فرد و یا «گروهی بسته» تلاش می‌کنند انجمن را تیول خود سازند؟ همیشه این پرسش مطرح است که چرا یک گروه، تا این حد ریاکارانه، با به خطر انداختن اعتبار انجمن و حیثیت فردی اعضای خود، دست به حذف اعضای دارای تجربه و اندیشة عضو انجمن می‌زند و می‌خواهد خود حاکم مطلق انجمن باشد. آیا فقط همین ماموریت را پیش روی خود نهاده است؟. شاید روانشناسی به سادگی پاسخی مانند ساختار عصبی یا گره‌های فرو خفتة شخصیتی که در مسئولیت‌ها خود را نشان می‌دهد و مانند این‌ها بدهد و یا در اقتصاد بلافاصله به پاسخی مانند انگیزة اقتصادی و بهره گیری از شرکت‌های در رابطه و ... اکتفا کند . اما در یک انجمن علمی این‌ها پاسخ‌های کلیشه‌ای است. ( من در جای خود به مساله روانی این گرایش و انگیزه‌های اقتصادی آن نیز خواهم پرداخت)
ما در انجمن علمی با همکاران داوطلب خود مواجه هستیم. با دندان‌پزشکانی که مطب‌ها را تعطیل کرده و داوطلبانه به انجمن آمده‌اند تا با گردآمدن در انجمن، سطح دانش عمومی همکاران را برای خدمت بیشتر به پزشکی ایران اعتلا بخشند و با گرد آوردن تجربیات دندان‌پزشکان، مسئولان سلامت عمومی کشور را در برنامه ریزی بهتر یاری دهند. در برابر هر پدیدة نامیزانی که در ساختار و روش انجمن پیش می‌آید، باید با احساس مسئولیت و حداکثر احترام دوستانه ( همکارانه) حتی با گرایشاتی که به باور ما نادرست است برخورد کرد. اختلاف بین دو نفر نمی‌بایست به زنجیره‌ای از اتهامات ناروا ختم شود و بد تر از آن نشریة انجمن عرصة تاخت و تاز بروز نظرات یکی از طرف‌های اختلاف شود. بدون شک هزینة این انحراف از اصول اخلاقی انجمن را دو گروه خواهند پرداخت: اعضا انجمن که حق عضویت آنان در راه بروز خود محوری‌ها و عصبیت‌های یک فرد یا گروه بسته صرف می‌شود 2- اعضای فعال انجمن که وقت و توانشان را در خدمت برگزاری همایش‌ها و دوره‌های باز آموزی می‌گذارند تا توان مالی انجمن بالا رود و بعد می‌بینند بازی خورده‌اند و بیشتر نقش مجری بی جیره و مواجب برای تاخت و تاز این افراد پیدا کرده اند. ناامیدی اعضا صاحب اندیشه از چنین هیئت مدیره‌ای و تلاش آنان برای متقاعد کردن اعضا ی انجمن برای حضور در مجمع عمومی و تغییر این هیئت مدیره و نجات انجمن از پایمال شدن اصول اخلاقی و حرفه ای، کوچک ترین اتفاقی است که می‌توان پیش بینی کرد.

وظیفة عضو آگاه، در برابر انحراف از اصول خرد جمعی انجمن:
زمانی که یک عضو انجمن با هیئت مدیره‌ای بر خورد می‌کند که نام و اعتبار انجمن و امکانات آن را در خدمت خود گرفته است و در حالتی حتی بخشی از اعضای هیئت مدیره و بازرس هم به ابزاری برای اجرای برنامه‌های غیر علمی در می‌آیند ( که در دورة ما بیشتر گرایش به سوی تجارت آموزشی و پورسانت گیری و آفر گیری دارد تا ریاست طلبی و خود محوری) در این صورت یک عضو انجمن چه کار باید بکند؟ به گوشه‌ای بنشیند و منتظر بماند تا مجمع عمومی تشکیل شود و در آنجا اگر اجازه یافت نظرش را در چند ثانیه بیان کند و بعد برود به خانه بنشیند تا مجمع بعدی؟ یا نه راه بیفتد و از این گوش به آن گوش پشت سر انجمن و گروه بستة حاکم بر آن غیبت کند ؟ ( و می‌دانید که خیلی زود چه سوء تفاهم‌هائی که پیش نمی‌آید.!!!)
اکنون همة « گروه گرایان» تجربه دارند و می‌دانند که در خبرنامه و بولتن‌های انجمن باید از معیار‌های دموکراتیک و خرد جمعی و کلمات زیبای دیگر بنویسند و ظاهر آرائی کنند اما در درون انجمن در جهت تامین منافع خود همة معیار‌های دموکراتیک و اصول حاکم بر روح اساسنامه را زیر پا بگذارند. بنابراین برای درک درجة سلامتی یک انجمن، باید درون را نگریست و حال را. در شرایطی که هیئت مدیره‌ای وابسته به منافع گروهی خویش، همة توان را برای حذف اعضای اندیشمند منتقد بر می‌دارد و نام و اعتبار انجمن را دستمایة هدف‌های گروهی می‌کند. نباید انجمن را ترک کرد. بر عکس باید کم محلی ها، اتهامات، و توطئه‌ها را تحمل کرد و در انجمن حضور فیزیکی و معنوی داشت و نوشت و نوشت تا سر انجام مجمع عمومی را به تغییر چنین هیئت مدیرة گروه گرای متعهد به منافع خلاف منافع اعضای دیگر انجمن، متقاعد کرد و کار را به دست متعهدان به منافع جمع و وفاداران به روح انجمن( خردجمعی ) سپرد.

چه کنیم که انجمن بیمار نشود؟ به نظر من نه تنها شرایطی که آمد ( که امیدوارم هیچ انجمنی به نوع مزمن آن دچار نشود و دوست دارم همه جا دوستانه بگویم خوشبختانه انجمن‌های فعلی دندان‌پزشکان نیستند) بلکه در برخورد با انجمن‌های علمی‌ای که صادقانه کار می‌کنند و همة اصول انسانی روابط درون انجمنی را رعایت می‌کنند هم می‌شود از روش پیشنهادی زیر سود برد:
* انجمن امکان بسیار کمی برای کار انتشاراتی دارد. هزینة بالای اجاره و وام ساختمان و کارمندان و .... به قدری بالاست که که حق عضویت و کمک‌های دولتی هم پاسخگوی آن نیست و بسیاری از فعالان و هیئت مدیره‌ها کمی هم از جیب می‌گذارند.( هر کسی باور نمی‌کند بیاید برای انجمن‌های علمی کار کند، تا مطمئن شود.!!!). در دنیای فعلی امکانات زیادی هست که هم هزینه بر نیست و هم امکان تبادل نظر را به شکل دموکراتیک برای همه فراهم می‌کند. ( تا حرف همه می‌شود داد بعضی‌ها بلند می‌شود که حالا امکانات انجمن را بدهیم دست فلانی و فلانی که از مخالفان ما هستند و بیایند علیه ما حرف بزنند.) نکته و گیر بین تفکر ضد دموکراتیک و دموکراتیک همین جاست. برای یک هیئت مدیره انجمن علمی، روشی دمکراتیک محسوب می‌شود که خرد جمعی را از طریق اعلام نظر همگان مهیا کند. پزشکان حتی برای بیماری‌های شناخته شده هم تعدد تشخیص و درمان قائلند پس چرا در ادارة یک انجمن علمی تعدد روش نداشته باشند؟ این تعدد با روح علم همخوانی دارد. علت جذبة اندیشة علمی هم در همین تعدد نهفته است.
* ما، در انجمن علمی با انسان‌های صاحب اندیشه در زمینه‌های علوم پزشکی و علوم اجتماعی مواجه هستیم. اطلاع رسانی نظرات این افراد حتی اگر مخالف این یا آن تصمیم گیری هیئت مدیره باشند، هم احترام به حقوق یک انسان( شهروند) و هم احترام به اصالت اندیشة یک همکار صاحب خرد است و هم تامین زمینه‌های لازم برای روزهای تشکیل مجمع عمومی را فراهم می‌کند تا همکاران پیشاپیش با بحث‌های پخته شده و اندیشیده شده آشنا شده و به جلسة مجمع عمومی بیایند و هم خود نوعی رشد عمومی تبادل افکار و اندیشه در انجمن‌های علمی است.
* نشریات انجمن باید طوری اداره شوند که عرصة تاخت و تاز نظرات فردی و یا محل ترویج نظرات گروهی و از همه بد تر محل « دگر زنی» نشوند.
* سایت انجمن جای بسیار خوبی برای اطلاع رسانی نظرات اعضای انجمن در بارة این یا آن سمت گیری و فعالیت انجمن است. باید سانسور علمی را از سایت انجمن برداشت. ( باید بپذیریم که نشریة انجمن متعلق یه یک تشکیلات سیاسی یا نشریه‌ای اجتماعی نیست که سانسور را بتوان بر قرار کرد.) بر عکس باید با چاپ نظرات علمی گوناگون اعضاء، اندیشه را بال و پر داد.
* اگر این راه‌ها بسته بماند، آن وقت یک راه باز می‌ماند. پخش نظرات صاحبان اندیشه از طریق E-mail . این جا دیگر یک عضو انجمن آزاد است با دریافت یک E-mail به عنوان گامی دموکراتیک آن را برای دوستانش بفرستد یا خیر نفرستد. نفرستادن هم، عملی غیر دموکراتیک محسوب نمی‌شود. این از حقوق فرد است که دست به انتخاب بزند. به نظر من چاپ و پخش نظرات اعضا در بارة کلیة عرصه‌های فعالیت انجمن موجب سلامتی ساختاری انجمن می‌شود و جلوی انحرافات احتمالی آن را می‌گیرد. در عین حال زمینه‌ای لازم برای رشد اندیشه در انجمن و به میدان آمدن گروه وسیع تری از فعالان و قلم به دستان می‌گردد.
بدی این روش این است که گاه، همکاری بخش‌هائی از نامه را برای همکاران دیگر ارسال می‌کند که خود می‌تواند موجب سوء تفاهم شود. متاسفانه در این حالت حق مولف ضایع می‌شود و اعتبارش خدشه دار می‌گردد. با این حال اگر هیئت مدیره‌ای بر اساس منافعی که برای خود در انجمن قائل است، راه‌های طرح آرای متفاوت را ببندد و نظرات گروهی خود را به اعضای انجمن تحمیل کند، این راه همیشه باز می‌ماند و از نظر قوانین جاری مجاز هم هست
* وبلاگ‌ها و سایت‌هائی هستند که نظرات افراد را منتشر می‌کنند. چون ما انجمنی علمی هستیم و تک تک اعضای انجمن ما انسان‌های بزرگ و فرهیخته‌ای هستند ( حتی آنان که بر سر این یا آن سمت گیری یا روش ادارة انجمن با هم اختلاف پیدا کرده ایم برایمان عزیزند) بنابراین به نظر می‌رسد استفاده از این امکان چندان درست نباشد. برای بیان چالش‌های موجود جامعة دندان‌پزشکی، استفاده از وبلاگ‌ها و سایت‌های غیر پزشکیِ نا همسو با منافع صنفی دندان‌پزشکان، شستن رخت چرک‌هاست در پیش چشم رهگذران و آویزان کردن آن بر پشت بام همسایه. به نظر می‌رسد کاهش اعتبار حرفه‌ای بالاترین ثمرة این کار باشد.
شیوه‌ای درست در برخورد با نظرات متفاوت: در انجمن یک شیوة رویاروئی می‌تواند معقول باشد، آن هم بحث بر سر این یا آن روش برای پیدا کردن بهترین راه دستیابی به هدف‌های برنامه‌ای است. ما همه همکاریم و برابر حقوق و هیچ کس در اعتلای ارزش‌های عالی انجمن دلسوز تر از دیگری نیست.
یکی از دلیل‌های منطقی تغییر هیئت مدیره‌ها در مدت زمان معین، همین بالا نگه داشتن روحیة خدمت صادقانه به همکاران و حفظ احترام فعالان با هر باوری که دارند از یک جنبه و گریز از ریاست مابی و حقیر شدن انسان‌ها برای به دست آوردن مسئولیت در انجمن( در همة سطوحش) از جنبة دیگر است.
وقتی یک فرد یا گروه، به شکلی انجمن را در تیول خود در می‌آورند و می‌خواهند فقط افرادی را پر و بال دهند که در چارچوب فکری یا منافع قدرت طلبانة گروهی آنان حرکت می‌کند، به این حس انسانی به خشن ترین و ناعادلانه ترین شکل خود آسیب می‌رسانند. متاسفانه این ناهنجاری با غلبه یافتن اعضائی که درکشان از یک انجمن علمی از حد یک شرکت تجاری یا باشگاه ورزشی یا نهادی سیاست گر، فراتر نرفته است، همیشه سلامت پیکرة انجمن را تهدید می‌کند.
با یاد داشت روزانه خود، تاریخ انجمن را بنویسیم: وقت آن است که کلیة مسائلی که در انجمن‌ها می‌گذرد ثبت و با نام اشخاص و جزئیات وقایع، برای آگاهی و تجربه اندوزی نسل‌های آینده، به یادگار بماند. چه خوبست هر عضو انجمن یادداشت روزانه‌ای از همة وقایع انجمن تهیه نماید تا ریزترین فعالیت انجمن نیز یرای نوشتن تاریخ شخصی عضو انجمن و در نهایت تاریخ واقعی انجمن به کار گرفته شود. متاسفانه سالیان سال است تاریخ انجمن را از روی نوشته‌های بجای مانده از اسناد می‌نویسند و آن‌ها نیز در حقیقت گوشه‌هائی از فعالیت هیئت مدیره‌ها با عکس‌های آنان است نه همة تاریخ انجمن. یادداشت‌های دقیق تک تک همکاران از فعالیت‌های روزانه در انجمن ( جلسات هفتگی، انتخابات، نشست ها، جشن ها، کنگره‌ها و ....) منبع اصلی تاریخ نویسی انجمن می‌تواند باشد. نباید به درک و دیدگاهمان در انجمن کم بها دهیم. باید نوشت و ارزش گذاری این نوشته را به نسل بعدی سپرد.
به خود، به جامعه و به آینده اعتماد داشته یاشیم و همه فعالیت‌های انجمن را یادداشت کنیم. در فعالیت انجمن‌های ما، متاسفانه جای خالی یزرگی وجود دارد. ایرانی‌ها بنا به شرایط تاریخی‌ای که داشته‌اند از ثبت روزانة فعالیت هایشان هراس دارند. وقت آن است که ما اعضاء انجمن نیز مانند همة مردم جهان با آرامش و اعتماد به آینده و بدون هراس از داشتن این یا آن نظر شخصی، همة خاطرات روزانة خود را از فعالیت‌های انجمن، یادداشت کنیم تا بعد‌ها بتوان بر مبنای آن تاریخ واقعی انجمن را نوشت و به آیندگان گفت چه کسانی صادقانه بدون چشم داشتُ مال و مقام به دندان‌پزشکی ایران خدمت کردند و نیروی پیش برندة دانش دندان‌پزشکی ایران بودند و چه کسانی انجمن را به جایگاهی برای اطفای عطش قدرت طلبی و گروه گرائیِ خود محور و یا مطامع حقیر اقتصادی قرار داده اند. انجمن را باید با قلم نیز محافظت کرد.

حقوق فردی و حقوق انجمن- دو جزء تفکیک ناپذیر: هستند همکارانی که تصور می‌کنند عضو انجمن یا یک فعال انجمن باید تکرار کنندة نظرات و تصمیم‌های هیئت مدیره باشد. در پشت این تفکر، اندیشه و تجربة سیاسی نهفته است. باید از اعمال روش‌های خرد ستیزانه در یک انجمن علمی پرهیز کرد. احترام به تفکر فردی و حفظ حقوق فردیِ یک همکار، از تار و پود انجمن جدا نیست و نمی‌تواند توسط هیچ فردی حتی به نام منافع انجمن زیر پا نهاده شود.
در یک انجمن علمی ( NGO ) هر فرد حق دارد نظرش را در بارة اعلامیه ها، نشریات، و روش‌های اتخاذ شدة هیئت مدیره چه زبانی و چه نوشتاری بیان کند و برای اطلاع اعضای دیگر، نظرش را گسترش دهد. این کار بر مبنای نظمی سازمان یافته، پذیرفته شده است.
اصولا در هر سازمانی باید نظمی باشد که بتواند با توجه به ساختار و اهداف آن سازمان، بقا و تداوم کار را تضمین کند.
در روابط نظامی، این نظم با اجرای دستورات بدون خدشة مقام بالاتر تأمین می‌گردد. در یک اداره، این نظم با رعایت مصوبات و نظر مسئول بالاتر، توسط مقام پائین دست ( نظم بوروکراتیک ) خود را نشان می‌دهد.
در نهاد‌های اجتماعی مانند حزب، بسته به این که مرکزگرائی( سانترالیسم) عمده باشد یا نه در نحوة کار و حق نظر عضو، دگرگونی‌هائی به وجود می‌آید. در حزب‌هائی که دچار سانترالیسم شده‌اند تشکیلاتی نظیر یک ارتش کلاسیک به وجود می‌آید و فرد تابع مطلق منافع تشکیلات می‌شود. نظیر همین ساختار را باند‌های مافیائی دارند با این فرق که حفظ «اسرارِ» درون باند تا آن حد اهمیت دارد که می‌توان انسانی را خفه کرد تا اسرار درون مافیا لو نرود.
حزب‌هائی نیز وجود دارند که در عین رعایت حقوق و نظر فرد به درجات معینی، منافع عضو را تابع منافع جمع می‌کنند و اصطلاحا احزاب دموکراتیک نامیده می‌شوند. اما در هر حال هدف سیاسی آنان به دست گرفتن قدرت و دادن اختیار جامعه به رهبران و برگزیدگان حزب برای پیش برد اهداف از پیش تعیین شده است.
انجمن علمی با تمام این سازمان‌های اجتماعی متفاوت است. همکارانی که به هر نحوی مورد اعتماد اعضای مجمع عمومی انجمن قرار می‌گیرند و به هیئت مدیره‌ها راه می‌یابند، باید آموزش لازم را در درک از یک انجمن علمی غیر دولتی داشته باشند و در تمام مراحلِ فعالیت انجمنیِ خود، چه به عنوان عضو ساده و چه در دوران فعالیت برای انتخاب شدن و جه پس از برگزیده شدن در مجمع عمومی، به کار بگیرند. در انجمن‌های علمی دندان‌پزشکان، حقوق فردی و حق مولف، به طور کمال و تمام باید رعایت شود. این نه بر اساس تمایل فردی این یا آن مدیر، بلکه بخشی از ساختار خدشه ناپذیر انجمن است. نظرات و باورهای عضو انجمن در تمام سطوح از عضو ساده گرفته تا هیئت مدیره محفوظ است و با روش‌هائی که خود شخص تصمیم می‌گیرد، می‌تواند بیان شود. حتی نظرات رئیس هیئت مدیره هم فقط زمانی نظر انجمن تلقی می‌شود که مصوب انجمن و منطبق با اسناد آن باشد در غیر این صورت به عنوان نظری شخصی با احترام به حقوق فردی تلقی می‌گردد. آنان که در انجمنی علمی دست به حذف منتقدان خود می‌زنند، بهره‌ای از دموکراسی نبرده‌اند و منافع تنگ نظرانة گروهی آنان، حقوق انسانی و خرد جمعی انجمن را آماج قرار می‌دهد.
همکاران گرامی باز هم در این باره خواهم نوشت.